Công ty Lukas Dorsey
Việt Nam, với nền văn học phong phú và đa dạng, đang đứng trước cơ hội to lớn để tiếp cận với công chúng quốc tế thông qua việc dịch thuật. Tuy nhiên, để đạt được điều này, việc thành lập một Viện Dịch thuật văn học là một bước đi không thể thiếu. Viện này sẽ đóng vai trò then chốt trong việc đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ dịch thuật viên chuyên nghiệp, đồng thời tạo ra một môi trường hợp tác quốc tế nhằm nâng cao chất lượng dịch thuật. Điều này không chỉ giúp các tác phẩm văn học Việt Nam được tiếp cận rộng rãi hơn, mà còn góp phần quảng bá hình ảnh văn hóa Việt Nam trên bản đồ văn học thế giới.
Ngoài việc tập trung vào việc dịch thuật, Viện Dịch thuật văn học còn cần xây dựng các chương trình nghiên cứu và phân tích văn bản, giúp các dịch giả hiểu sâu sắc hơn về bối cảnh văn hóa và lịch sử của tác phẩm. Điều này sẽ đảm bảo rằng bản dịch không chỉ giữ được tính chính xác về ngôn ngữ, mà còn phản ánh được tinh thần và bản sắc văn hóa của tác giả. Đồng thời, việc tổ chức các hội thảo, seminar và triển lãm về dịch thuật văn học sẽ tạo ra một không gian giao lưu, trao đổi kiến thức giữa các chuyên gia trong và ngoài nước, từ đó thúc đẩy sự phát triển của ngành dịch thuật văn học Việt Nam. Việc thiết lập Viện Dịch thuật văn học là một bước đi chiến lược, góp phần quan trọng vào việc nâng cao vị thế của văn học Việt Nam trên trường quốc tế.
Nữ văn sĩ Han Kang và chiến lược quốc gia trong việc quảng bá văn học Hàn Quốc
Nữ văn sĩ Han Kang vừa vinh dự nhận giải Nobel Văn học, ghi dấu một trong những thành tựu đáng nể của nền văn học Hàn Quốc trên đấu trường quốc tế. Đây không chỉ là niềm vinh quang cá nhân của tác giả mà còn là minh chứng cho chiến lược quốc gia bài bản của Bộ Văn hóa Hàn Quốc trong việc quảng bá văn hóa thông qua các sản phẩm nghệ thuật, bao gồm phim ảnh, âm nhạc, và đặc biệt là văn học.
Trong hơn hai thập kỷ qua, Hàn Quốc đã nỗ lực không ngừng để xây dựng thương hiệu quốc gia thông qua các sản phẩm văn hóa, nổi bật là làn sóng Hallyu với những bộ phim truyền hình, K-pop, và nay là văn học. Văn hóa không chỉ là sản phẩm tinh thần mà còn là chiến lược mềm nhằm nâng cao vị thế quốc gia. Chính phủ Hàn Quốc đã đầu tư mạnh mẽ vào văn học, một lĩnh vực ít phổ biến hơn so với âm nhạc và điện ảnh, nhưng lại mang lại sức ảnh hưởng bền vững và sâu sắc.
Chính phủ Hàn Quốc và việc quảng bá văn học ra thế giới
Bộ Văn hóa Hàn Quốc đã chủ động hỗ trợ việc quảng bá văn học nước nhà ra thế giới thông qua các chương trình dịch thuật và giới thiệu sách văn học Hàn Quốc đến nhiều quốc gia. Một trong những cơ quan thực hiện việc này là Viện Dịch thuật văn học Hàn Quốc, tổ chức đóng vai trò cầu nối giữa văn học Hàn và độc giả quốc tế. Mỗi năm, viện đầu tư hàng triệu USD để dịch các tác phẩm văn học tiêu biểu của Hàn Quốc sang tiếng Anh, Pháp, Đức, Tây Ban Nha, và cả ngôn ngữ của các quốc gia mà Hàn Quốc có mối quan hệ đối tác chiến lược như Việt Nam.
Viện Dịch thuật văn học Hàn Quốc không chỉ dừng lại ở khâu biên dịch mà còn tổ chức các chiến dịch quảng bá, xuất bản, và giới thiệu tác phẩm. Chiến lược này toàn diện, giúp văn học Hàn Quốc vươn xa ra khỏi biên giới quốc gia, tiếp cận với độc giả trên toàn thế giới.
Nhà văn Han Kang là một trong những người hưởng lợi lớn từ chiến lược này. Từ khi ra mắt tác phẩm “Người ăn chay” (The Vegetarian), Han Kang nhanh chóng thu hút sự chú ý của độc giả quốc tế nhờ sự hỗ trợ của Viện Dịch thuật văn học Hàn Quốc. Tác phẩm được dịch ra nhiều ngôn ngữ, giúp tác giả dễ dàng tiếp cận với các tầng lớp độc giả ở đa quốc gia.
Ngoài ra, Han Kang còn được hỗ trợ trong việc chuyển thể tác phẩm văn học thành phim điện ảnh. Ngày 17/10/2024, hai bộ phim chuyển thể từ hai tác phẩm nổi tiếng của bà là “Người ăn chay” và “Vết sẹo” đã được phát hành trên toàn quốc. Việc phát hành phim “Người ăn chay” không chỉ củng cố tên tuổi của Han Kang tại thị trường Hàn Quốc mà còn tạo cơ hội cho các tác phẩm văn học của bà đến với khán giả quốc tế qua một hình thức nghệ thuật dễ tiếp cận hơn.
Bài học từ thành công của Hàn Quốc
Từ câu chuyện thành công của Hàn Quốc và Han Kang, Việt Nam có thể rút ra nhiều bài học quý về việc quảng bá văn học ra thế giới. Việt Nam cũng có một nền văn học phong phú với nhiều tác phẩm đặc sắc, nhưng việc tiếp cận độc giả quốc tế vẫn còn hạn chế. Một trong những rào cản lớn nhất chính là thiếu một tổ chức chuyên biệt như Viện Dịch thuật văn học.
Chúng ta có những nhà văn tài năng, những tác phẩm mang đậm dấu ấn lịch sử và văn hóa, vừa là câu chuyện về quá khứ, vừa là nguồn cảm hứng cho thế hệ sau. Tuy nhiên, nếu những kiệt tác đó không được dịch thuật và quảng bá ra thế giới, chúng mãi mãi chỉ nằm trong khuôn khổ quốc gia, không thể tiếp cận với độc giả toàn cầu và không có cơ hội tham gia vào cuộc đua giải thưởng văn học quốc tế như giải Nobel.
Dịch giả Hàn Quốc – ông Ha Jae Hong chia sẻ: “Các bạn Việt Nam hãy thành lập ngay Viện Dịch thuật văn học đi”. Câu nói nhấn mạnh vai trò quan trọng của dịch thuật – một công cụ ngôn ngữ, thậm chí là một chiến lược quốc gia nhằm phát triển văn học và xây dựng lòng tự tôn dân tộc.
Giải Nobel Văn học, như ông Ha Jae Hong nói, có thể bị xem là một giải thưởng bất công nếu xét từ góc độ ngôn ngữ. Ban giám khảo làm sao đánh giá được những tác phẩm mà họ không thể đọc. Vì vậy, dịch thuật trở thành yếu tố quyết định trong việc đưa tác phẩm văn học đến với thế giới. Điều này giống như tham gia một kỳ Olympic – chúng ta phải tuân theo các tiêu chuẩn và luật chơi nếu muốn giành được huy chương.
Những tập đoàn lớn của Việt Nam không chỉ nên tập trung vào phát triển kinh tế mà cần đóng góp vào việc xây dựng thương hiệu quốc gia thông qua các dự án văn hóa, trong đó có việc thành lập Viện Dịch thuật văn học Việt Nam. Chỉ khi đó, các nhà văn Việt Nam mới có cơ hội thực sự tỏa sáng trên trường quốc tế và “những đứa con tinh thần” của họ mới được nhìn nhận và đánh giá công bằng.